Afrika Sıcakları ve Küresel Etkileri

Türkiye’yi de etkileyen Afrika sıcakları

Son günlerde yurt genelinde 40 dereceyi aşan hava sıcaklıklarıyla birlikte, “Afrika sıcakları” ifadesi yeniden gündeme geliyor. Uzmanlar, bu kavurucu hava dalgasının Afrika kıtasından kaynaklandığını belirtiyor. Afrika’nın özellikle Sahra Çölü, Etiyopya, Eritre ve Cibuti sınırındaki Danakil Çöküntüsü gibi bölgeleri yıl boyunca aşırı sıcaklıklar nedeniyle dikkat çekiyor.

Yeryüzünün en sıcak yaşanabilir noktası: Danakil Çöküntüsü

“Yeryüzünün cehennemi” olarak adlandırılan Danakil Çöküntüsü, ortalama 35 derece civarında seyreden yıllık sıcaklıklarıyla tanınıyor. Zaman zaman 50 dereceye yaklaşan bu sıcaklık, bölgeyi dünyanın en sıcak ve en yaşanabilir en sıcak noktası haline getiriyor. 1931 yılında Tunus’un Kebili kentinde ölçülen 55 derece ise en yüksek kayıtlardan biri olarak kabul ediliyor. Sudan’ın Vadi Halfa kenti ve Etiyopya’nın Danakil Vadisi ise yıl boyunca 50 dereceye yakın sıcaklıklarıyla biliniyor. Libya’nın El Aziziye kentinde ise 1922’de kaydedilen 58 derecelik sıcaklık, ölçüm hatası nedeniyle geçersiz sayılıyor.

Afrika iklimi: Kavurucu sıcaklıklar ve yüksek nem oranları

Afrika’nın kuzey kesiminde gündüz sıcaklıkları 45-50 dereceye ulaşırken, gece sıcaklıklarında ciddi düşüşler yaşanıyor. Düşük nem oranı, buharlaşmayı artırarak kuraklık riskini yükseltiyor. Orta ve ekvatoral Afrika ülkelerinde ise sıcaklıklar 25-30 derece arasında değişirken, nem oranı oldukça yüksek. Bu bölgelerde yıl boyunca sıcak ve yağışlı hava hakim olurken, 2024-2025 döneminde Burundi, Komorlar, Kongo, Gabon ve Ruanda gibi ülkelerde 90 günden fazla “aşırı sıcak gün” yaşandı. Bu ülkelerde yılın üçte biri, geçmiş 30 yılın en sıcak günlerinden bile daha yüksek sıcaklıklar kaydetti.

2024 yılında Afrika’da sıcaklık rekorları kırıldı

Bu yıl Afrika kıtası, dünya genelinde kaydedilen toplam 67 aşırı sıcaklık olayının 14’üne tanık oldu. Bu olaylar, tarımda verim kaybına, yapıların zarar görmesine ve günlük yaşamın aksamasına neden oldu. 54 Afrika ülkesinden 42’si, sıcak hava dalgalarından doğrudan etkilendi. Sıcaklık artışları, tarım, iş gücü ve eğitim faaliyetlerini olumsuz etkilerken, iklim değişikliğinin etkisiyle bu tür aşırı hava olaylarının 15 kat daha olası hale geldiği bildirildi. Şubat ayında Güney Sudan’da yaşanan aşırı sıcaklar nedeniyle okullar iki hafta süreyle kapandı, bazı öğrenciler sıcak çarpması sonucu baygınlık geçirdi. Halkın dışarı çıkmaması, bol su tüketmesi yönünde yapılan uyarılar ise altyapı yetersizlikleri nedeniyle yeterince karşılık bulamadı. Birçok evde klima, vantilatör ya da temiz içme suyu bulunmuyor.

Türkiye’de de sıcaklık artışı sürüyor

İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgeleri başta olmak üzere Türkiye’de de Afrika’dan gelen sıcak hava dalgası etkili oluyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre, bazı şehirlerde sıcaklık 45 dereceyi aşarken, uzmanlar iklim değişikliğiyle bu tür sıcaklıkların önümüzdeki yıllarda daha sık yaşanacağını öngörüyor. Çölleşmenin özellikle Sahel kuşağı gibi geçiş bölgelerinde hızla devam etmesi, sıcak hava akımlarını doğrudan etkiliyor.

Denizler de ısınıyor

2024 yılında Atlantik Okyanusu ve Akdeniz’deki deniz yüzeyi sıcaklıkları, şimdiye kadar kaydedilen en yüksek seviyelere ulaştı. Ocak-Nisan döneminde yaklaşık 30 milyon kilometrekarelik deniz alanı, “denizel sıcak hava dalgaları”ndan etkilendi ve bu, 1993’ten beri en geniş etki alanı olarak kayıtlara geçti. Yüksek deniz sıcaklıkları, deniz ekosistemlerini bozarken, tropik fırtınaların şiddetlenmesine ve deniz seviyelerinin yükselmesine neden oluyor. Bu durum, kıyı bölgelerini ciddi risklere karşı savunmasız hale getiriyor. Artan sıcaklıklar hem insan sağlığını hem de tarımsal üretimi tehdit ederken, uzmanlar küresel iklim politikalarının acil olarak yeniden yapılandırılması gerektiğine dikkat çekiyor.