İran ve Avrupa Arasındaki Nükleer Müzakereler İstanbul’da Yeniden Canlanıyor

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi’nin İstanbul Temasları

İran adına görüşmelere katılan Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi, İstanbul’daki temaslarını sosyal medya platformu X üzerinden paylaştı. Garibabadi, Avrupa ülkeleriyle yaptığı görüşmelerde ciddi, açık ve kapsamlı bir diyalog yürüttüklerini belirtti. Toplantılarda, yaptırımların kaldırılması ve İran’ın nükleer programına ilişkin son gelişmeler masaya yatırıldı. Ayrıca, bazı Avrupa ülkelerinin İsrail’in İran’a yönelik saldırılarına verdiği destek eleştirildi ve tutumlar kınandı.

Görüşmelerde Öne Çıkan Konular

Garibabadi, yaptığı açıklamada, “Sözde ‘snapback’ mekanizması da dahil olmak üzere ilkesel duruşumuzu net bir şekilde ortaya koyduk. Taraflar toplantıya çeşitli önerilerle geldi ve bu önerilerin farklı yönleri detaylı biçimde değerlendirildi. Görüşmelerin devam etmesi konusunda uzlaşıya varıldı.” ifadelerini kullandı.

Müzakerelerin Yeniden Canlanması

İran ile ABD arasındaki doğrudan müzakerelerin kesilmesinin ardından, Avrupa ülkeleriyle yürütülen bu diyalog, nükleer dosyada diplomatik çözüm arayışlarının yeniden gündeme gelmesine işaret ediyor. Hatırlanacağı üzere, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik saldırıları sonrası, Tahran ile Batı arasında müzakere süreci fiilen durmuştu.

Snapback Mekanizması ve Endişeler

İran tarafı, anlaşmanın ihlali durumunda Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının otomatik olarak yeniden uygulanmasını öngören “tetik mekanizması”na ilişkin endişelerini sürdürüyor. Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim 2025’te sona erecek. Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce snapback maddesini devreye sokabileceği ihtimali, Tahran’da ciddi endişe kaynağı olmaya devam ediyor.

2015 Anlaşmasının Arka Planı

İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015’te imzalanan nükleer anlaşma kapsamında, İran’a yönelik yaptırımlar kaldırılmış ve nükleer faaliyetler sınırlandırılmıştı. Ancak, ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak bu anlaşmadan çekilmesiyle birlikte, yaptırımlar yeniden yürürlüğe kondu. İran ise, taahhütlerini kademeli olarak durdurdu ve yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme çalışmalarına başladı.

Avrupa ülkeleri, ABD’nin kararına rağmen somut adımlar atmaktan kaçınırken, son dönemde anlaşmanın 36. maddesi olarak bilinen snapback mekanizmasını devreye sokma tehdidinde bulundu. İran Dışişleri Bakanlığı ise, bu girişimin hukuki dayanağı olmadığı ve yasal yetkilerle bağdaşmadığını savundu.

İstanbul’da Yeniden Buluşma

Taraflar, İstanbul’daki son toplantının ardından 25 Temmuz’da yeniden bir araya gelme kararı aldı. Bu gelişmeler, İran ve Avrupa ülkeleri arasındaki müzakerelerin yeni bir aşamaya geçtiğine işaret ediyor.