İran ve Avrupa Ülkeleri Arasındaki Nükleer Anlaşma Görüşmeleri Yeniden Başladı

İstanbul’da Nükleer Anlaşma Toplantısı

İstanbul’da gerçekleşen toplantıya İran’dan dışişleri bakan yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi katılırken, Avrupa tarafını İngiltere, Fransa ve Almanya temsil etti. İran, 2015 yılında imzalanan ve uluslararası toplum tarafından onaylanan nükleer anlaşmanın Avrupalı taraflarının talebi üzerine yeniden görüşmelere başlamayı kabul etti. 16 Mayıs’ta aynı seviyedeki görüşmeler tekrarlanmış ve taraflar, ABD ile İran arasında devam eden dolaylı müzakerelere paralel olarak iletişimlerini sürdürme konusunda anlaşmıştı. Ancak İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik saldırıları müzakere sürecini kesintiye uğrattı.

Avrupa’nın Kaygıları ve Mekanizmalar

İran, anlaşmayla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının yeniden uygulanmasına neden olabilecek “tetik mekanizması” olarak adlandırılan maddeye ilişkin endişelerini dile getiriyor. Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim’de sona eriyor ve eğer İran’ın nükleer programıyla ilgili bir çözüm bulunamazsa, Avrupa ülkeleri mekanizmayı aktif hale getirmeyi planlıyor. 2015 yılında imzalanan anlaşma, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ile Almanya arasında, İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmak ve karşılığında yaptırımların kaldırılmasını amaçlıyordu. Ancak ABD, 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran’a yönelik yaptırımları yeniden devreye soktu. Avrupa ülkeleri bu karara karşı çıkmış olsa da, İran’ın talep ettiği telafi edici önlemleri alamadı.

İran’ın Tepkisi ve Yüksek Düzeyli Zenginleştirme

Sonuç olarak İran, anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurdu ve yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme çalışmalarına başladı. İngiltere, Fransa ve Almanya ise, İran’ın anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden devreye sokma hakkını veren “snapback” mekanizmasını kullanma tehdidinde bulunuyor.