KÖİ Projelerinde Devlet Yükü ve Kamuoyu Tepkileri

KÖİ Projeleri ve Kamu Yatırımlarının Gelişimi

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 2026 yılı bütçesinin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kamu-özel işbirliği (KÖİ) projeleri büyük bir gündem maddesi oldu. İyi Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta, Osmangazi Köprüsü örneğinde toplam yatırım maliyetinin 1,2 milyar dolar olmasına rağmen, finansman ve bakım giderleriyle toplam maliyetin 2,8 milyar dolara ulaştığını ve garanti edilen gelirlerin 14 milyar dolar olduğunu belirterek, bu projelerin ‘asrın soygunu’ olarak tanımlanmasına neden oldu. Usta, bu projelerin devlet açısından büyük maddi yük oluşturduğunu vurguladı.

Kamuoyundan ve Milletvekillerinden Tepkiler

CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu, Manisa Akhisar ilçesinden İstanbul’a ulaşan 382 kilometrelik yolda ödenen ücretlerin ve bu ücretlerin arkasındaki kurumların hangi kaynaklardan karşılandığını sorguladı. Bakırlıoğlu, halkın ve vergi mükelleflerinin bu projelerin maliyetleri altında ezildiğine dikkat çekti. Günlük yaşamda kullanılan yollar ve köprüler için yapılan ödemelerin devlet tarafından sürdürüldüğü ortaya çıktı. Particularly, vatandaşların KDV ve ÖTV gibi vergilerle yaptığı katkıların, bu yükü taşıyanlar arasında yarılmasına neden olduğu vurgulandı.

Kamu ve Özel Sektör İşbirliği Üzerine Çarpıcı Veriler

CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay ise, KÖİ ve yap-işlet-devret projelerinde toplam 44 firmanın 2005’ten günümüze yaklaşık 89,5 milyar dolar ödediğini açıkladı. Aynı zamanda bu firmalara sağlanan vergi muafiyetleri, indirimler ve istisnaların toplam tutarın önemli bir bölümünü oluşturduğuna dikkat çekti. 2024 ve 2025 yıllarında vergi tahakkuklarının sırasıyla 2,8 ve 3,6 milyar lira olacağı öngörülürken, devlete ödenen toplam tutar ise 821 milyar lirayı aşmış durumda. Ayrıca, 2026 yılı için karayolu ve köprüler kapsamında ödenmesi planlanan tutar 101 milyar lira olarak açıklandı.

Vatandaşın Yükü ve Devletin Borçlanması

Bakırlıoğlu, Manisa-Akhisar arasındaki 382 kilometrelik yolda şu gelişmeleri paylaştı: Günlük geçiş ücretinde 55 dolar artış ve KDV eklenmesine rağmen vatandaşlardan yaklaşık 795 lira alındığını, Hazine’nin ise her geçişte yaklaşık 1.565 lira ödeme yaptığını belirtti. Vatandaşların, akaryakıt ve alınan vergilerin yükünü omuzladığını ifade eden Bakırlıoğlu, devletin toplam ödemelerinin faturanın büyüklüğünü gözler önüne serdiğine dikkat çekti. Ayrıca, hükümetin KÖİ projelerine sağladığı muafiyetler ve indirimler nedeniyle, devletin gerçekten de bu projeleri finanse ederken düşük vergi oranlarıyla hareket ettiğine vurgu yaptı.

Muafiyetler ve Bütçe Yükü

CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, bütçedeki genel artış ve projelere aktarılan kaynaklar üzerinde durdu. Özellikle, yaklaşık 130’a yakın muafiyet ve vergi indirimleri ile KÖİ ve yap-işlet-devret projelerine yapılan toplam ödeme tutarlarının büyüklüğünü ortaya koydu. Bu projelerde, firma ve kuruma sağlanan ayrıcalıklar ile devletin toplam ödemeleri karşılaştırıldığında, vatandaş ve devlet arasındaki maddi yükün giderek arttığı net bir şekilde görüldü.