AB ile Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanlığı Farklılıkları

Giriş

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması, işletmelerin çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performanslarını paydaşlarına açıkça sunmasını sağlayan önemli bir süreçtir. Bu alandaki küresel gelişmeler, standartlaştırılmış raporlama modellerinin benimsenmesini zorunlu kılmaktadır. Avrupa Birliği (AB), CSRD ve ESRS çerçevesinde kapsamlı bir düzenleyici yapı oluştururken, Türkiye ise KGK’nın yayımladığı TSRS standartlarıyla uyum sağlamaktadır. Bu standartların etkin uygulaması, uzmanların bilgi ve yetkinlikleri açısından büyük önem taşımaktadır. Her iki bölgede de sürdürülebilirlik raporlama uzmanlığının kazanılması ve tanınması süreçleri farklılık göstermektedir.

Avrupa Birliği’nde Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanlığı

AB’de sürdürülebilirlik raporu hazırlama uzmanlığı, merkezi ve devlet kaynaklı tek bir sınav veya belge ile tanımlanmaz. Bunun yerine, çeşitli uluslararası kabul görmüş sertifika ve eğitim programları etkili olmaktadır. Bu programlar, katılımcılara CSRD ve ESRS standartlarına uygun raporlama yetkinliği kazandırmayı amaçlar. Öne çıkan sertifika ve eğitimler şunlardır: Küresel Raporlama Girişimi (GRI) Akademi tarafından verilen “Sertifikalı ESRS Sürdürülebilirlik Profesyoneli” programı, ESRS standartlarını detaylı şekilde kavramayı sağlar. Ayrıca; üniversitelerin ve profesyonel eğitim kurumlarının düzenlediği “ESG Raporlama Uzmanı” eğitimleri ile sürdürülebilirlik raporlaması strateji ve operasyon seviyelerinde ele alınır. Bu modellerde, uzmanlık genellikle piyasa ve sektör aktörleri tarafından belirlenen ve kabul gören sertifikalar aracılığıyla kazanılır. Bu durumda, uzmanların resmi unvanı ve geçerliliği, eğitim sertifikalarının tanınırlığı ve piyasa onayı ile belirlenir.

Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanlığı

Türkiye’de ise sürdürülebilirlik raporlama uzmanlığı, merkezi ve kamusal çerçevede tanımlanmış olup, KGK tarafından belirlenen kurallar çerçevesindedir. Bu kapsamda, adayların KGK’nın düzenleyeceği merkezi sınava katılması ve diğer şartları yerine getirmesi gerekir. Süreç şu aşamalardan oluşur: Lisans mezunu olmak, sınavda başarılı olmak ve usulde belirtilen etik kurallarını kabul etmek. Bu şartları sağlayanlara, TSRS’ye uygun sürdürülebilirlik raporları hazırlama ve yönetme yetkisi veren Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanı (KSRU) unvanı verilir. Bu sistem, uzmanlığın resmi ve yasal olarak tanındığı, kamu gözetiminde bir modeldir. Böylece, uzmanlar doğrudan devlet tarafından yetkilendirilmiş olur ve çalışmalarını yasal çerçevede sürdürebilirler.

İki yaklaşımın karşılaştırılması

AB ve Türkiye modelleri, uzmanlık kuruluşları, standartlara uyum ve resmi tanınma bakımından önemli farklılıklar gösterir. AB’de uzmanlık, çeşitli özel sertifikalara dayanmakta; beyaz yakalıların ve şirketlerin kendilerinin düzenlediği eğitimlerle kazanılır. Bu model, küresel uyum ve farklı sektörlere uygunluk sağlar. Türkiye’de ise, devlet tarafından onaylanan ve sınavla belirlenen bir lisanslama sistemi vardır. Ulusal standartlar olan TSRS ve bu standartların ESRS ile uyumu, uzmanlık alanında köprü kurar. Resmiyet açısından Türkiye modeli, uzmanlara yasal yetki ve tanınırlık sağlar; AB’de ise, uzmanlık büyük ölçüde piyasa ve sektör denetimi ile şekillenir. Bu farklar, her iki coğrafyanın hukuki ve idari geleneklerinden kaynaklanır ve her iki sistem de sürdürülebilirlik raporlamasında yüksek uzmanlık seviyesini hedefler.

Sonuç

AB ve Türkiye, sürdürülebilirlik raporlama uzmanlığını farklı kurumsal yapılar ve düzenleyici mekanizmalarla geliştirmektedir. AB’nin esnek, piyasa odaklı ve çoklu sertifika sistemi, profesyonellere geniş seçenekler sunar. Türkiye’nin ise, merkezi ve kamusal, yasal olarak tanınmış sınav ve lisans biçimi, ülkenin düzenleyici ve idari geleneklerine uygundur. Her iki model de, sürdürülebilirlik bilgilerinin güvenilirliğini artırmak, karşılaştırılabilirliği sağlamak ve yüksek kaliteyi korumak amacıyla nitelikli uzmanların yetiştirilmesini önceler. Türkiye’nin kamu gözetiminde belirlenen yapı, özellikle ulusal düzenlemelere uyum sağlama bakımından avantajlıdır. AB modelindeki çoklu ve esnek yapılar, uluslararası alanda hareket kabiliyetini kolaylaştırır ve çeşitli sektörel ihtiyaçlara uyum sağlar. Bu farklı yaklaşımlar, bölgesel hukuki ve ekonomik özellikler göz önüne alındığında, kendi ihtiyaçlardan ve idari geleneklerden kaynaklanan doğal farklılıklar olarak görülmelidir.