Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası: Anadolu’nun El Hamrası

Divriği’nin Tarih ve Mimari Hazinesi

Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, 1228 yılında Mengücek Beyliği’nin önemli eserlerinden biri olan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Süleyman Şah oğlu Ahmet Şah ile eşi Melike Turan Melek tarafından yaptırıldı. Yaklaşık 9 yıl süren kapsamlı restorasyon çalışmalarının ardından geçen yıl tekrar ibadete ve ziyaretçilere açılan külliyede, mimarisi ve detaylarıyla büyüleyici motifler dikkat çekiyor.

Taş İşçiliğinin En Güzel Örnekleri

Başta kapılar ve sütunlar olmak üzere, birçok yerde Ahlatlı ve Tiflisli ustaların elinden çıkan taş işçiliği örnekleri yer alıyor. İnce ve nadide motifler, İslam sanatında eşine az rastlanan detaylar sunuyor. Özellikle kıble kapısındaki cennet kapısı tasarımı ve taç kapıların özgünlüğü, 12-13’üncü yüzyıl İslam sanatının önemli temsilcilerinden biri olarak gösteriliyor.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde Anadolu’nun El Hamrası

1985 yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan eser, uzaktan bakıldığında simetrik gibi görünse de, tüm bezemelerde yer alan on binlerce motifin hiçbirinin aynısının olmamasıyla dikkat çekiyor. Bu özelliğiyle, kainattaki varlıkların uyum ve denge içinde olduğunu simgeliyor. Mimari ve süsleme tasarımıyla dünyanın en değerli eserleri arasında yer alan yapı, Evliya Çelebi’nin de ziyaret ettiği ve ‘Methinde diller kısır, kalem kırıktır’ sözleriyle bahsettiği Anadolu’nun El Hamrası olarak biliniyor.

Sırlar ve Kabir Odası

Her ne kadar motifleri ve detaylarıyla hala tam anlamıyla çözülememiş olsa da, külliyede bir de kabir odası bulunuyor. Bu oda, eseri yaptıran Ahmet Şah, babası Süleyman Şah, annesi Fatıma Hatun, eşi Turan Melek Hanım ve diğer aile fertlerine ait toplam 15 kabri içeriyor. Giriş kapısının üzerinde ise, her detayında farklı anlamlar barındıran bir kalp ve terazi motifleri yer alıyor.

Kabir Odasının Derin Anlamı

Divriği Ulu Camii müezzini ve eserin mihmandarı Nail Ayan, kalp şeklindeki terazinin taşıdığı anlamı şöyle açıklıyor: “Burayı kabir odası olarak bırakmış Baş Mimar Muğis oğlu Ahlatlı Hürrem Şah. Kapı üzerine sade ama maneviyat yüklü bir motif yapmış. Bu motif, üstteki tabut kapağı ve onun altındaki teraziyi temsil ediyor. Terazinin kefelerinde kalpler tartılıyor ve ortada bir kalp bulunuyor. Bu tasvir, insanların dünyada yaptıkları iyilik ve kötülüklerin, kalplerindeki niyetlerin ahiret hayatına yansımasıdır. ‘İnsan dünyadayken neler yapar? İyilik, kötülük, sevap ve günah gibi hallerde, kalbiniz her zaman Allah’a yönelsin’ mesajı veriliyor.”