İklim Kanunu ve Sürdürülebilir Gelecek İçin Yeni Düzenlemeler

İklim Değişikliğiyle Mücadelede Yeni Dönem

Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda hazırlanan yeni iklim kanunu, iklim değişikliğiyle mücadelede kapsamlı bir yasal çerçeve sunuyor. Bu kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklime uyum faaliyetleri ve tüm bu süreçlerin planlanması ile uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirliyor.

Tanımlar ve Temel İlkeler

Kanunda, “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)” ve “Gömülü sera gazı emisyonları” gibi temel kavramlar tanımlanıyor. Ayrıca, iklim değişikliğiyle mücadelede temel ilkeler olarak, Türkiye’nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesi esas alınacak. Eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım ve sürdürülebilirlik gibi prensipler, politika ve uygulamalarda ön planda tutulacak.

Kurumsal Yapı ve Görevler

Ulusal düzeyde iklim politikalarının koordinasyonundan sorumlu olan İklim Değişikliği Başkanlığı, kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak, karbon fiyatlandırması ve piyasaya ilişkin mekanizmaları düzenleyecek. Ayrıca, kamu kurumları ve gerçek/tüzel kişiler, kendi yetki ve sorumlulukları dahilinde plan ve projeler geliştirecek, uygulayacak ve izleme faaliyetlerini yürütecekler.

Başkanlık, kamu ve özel sektörden gelen bilgi ve belge taleplerini doğrudan yapabilecek ve bunları Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu üzerinden temin edecek. Ayrıca, iklim değişikliğiyle mücadele faaliyetleri ve izleme süreçleri, ilgili kurumların işbirliğiyle yürütülecek ve sürekli güncellenecek.

Emisyon Azaltımı ve Uyum Faaliyetleri

Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklime uyum faaliyetleri, Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefleri ve strateji planları doğrultusunda gerçekleştirilecek. Bu kapsamda, sektörlere özgü politikalar hazırlayacak ve uygulayacak ilgili kurum ve kuruluşlar, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kullanımı ve karbon ayak izinin azaltılması gibi önlemleri hayata geçirecek.

Orman, tarım, mera ve sulak alanlarda karbon yutağı kayıplarını önlemek amacıyla, ilgili kurumlar tedbirler alacak ve yutak alanların korunması sağlanacak. Ayrıca, iklim değişikliğine uyum kapsamında, risk analizleri yapılacak, etkilenebilirlik ve adaptasyon planları hazırlanacak.

İl ve Yerel Düzeyde Çalışmalar

Her il için, vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları kurulacak. Bu kurullar, yerel iklim eylem planlarını hazırlayacak, uygulamaları denetleyecek ve sürdürülebilir yönetim sağlayacak. Büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, diğer illerde ise il belediyesi ve il özel idaresi işbirliğiyle projeler yürütülecek.

Finansman ve Destek Mekanizmaları

İklim değişikliğiyle mücadele ve yeşil dönüşüm projeleri için finansal araçlar geliştirilecek. Bu kapsamda, karbon finansmanı, sigorta, yeşil sermaye piyasaları ve teşvik mekanizmaları devreye alınacak. Ayrıca, ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını düzenlemek amacıyla, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek ve raporlamalar ilgili bakanlıklar ile koordine edilecek.

Teknolojik ve Araştırma Geliştirme Çalışmaları

Başkanlık, karbon yakalama ve depolama teknolojileri ile hidrojen gibi alanlarda projeler geliştirecek, teknolojik gelişmeleri takip edecek ve kurumlar arası işbirliğini sağlayacak. Enstitüler ve araştırma merkezleri kurulabilecek ve iklim değişikliği alanında bilimsel çalışmalar desteklenecek.

Toplum ve Eğitim Faaliyetleri

Farkındalık artırıcı eğitimler, bilinçlendirme kampanyaları ve kapasite geliştirme faaliyetleri düzenlenecek. Müfredat ve öğretim programları, tüm eğitim seviyelerinde güncellenerek, yeşil iş gücü yetiştirilecek.

İş ve Denetim Mekanizmaları

İklim değişikliğiyle ilgili yasa ve yönetmeliklere uyum denetimleri, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından gerçekleştirilecek. Ayrıca, sera gazı emisyon izinleri ve karbon piyasası işlemlerinde, idari para cezaları ve yaptırımlar uygulanacak. Bu cezalar, 50 milyon lirayı aşmayacak şekilde belirlenmiş olup, tekrar eden ihlallerde cezalar artırılacak ve faaliyetler durdurulabilecek.

Karbon Piyasaları ve Uluslararası İşbirliği

İlk kez uygulamaya konan ETS kapsamında, tahsisatların dağıtımı, izlenmesi ve dengeleme işlemleri düzenlenecek. Piyasa işletmecisi, tahsisatların ihracı ve transferi gibi işlemleri yürütecek ve şeffaflık sağlanacak. Ayrıca, gönüllü karbon piyasaları ve denkleştirme projeleri de, ulusal standartlara uygun olarak yürütülecek. Projelerini karbon kredisi sistemine kaydettirenler, belirlenen süreler içinde kayıt işlemlerini tamamlamak zorunda olacak.

Gelirler ve Bütçe Düzenlemeleri

İklim politikalarından elde edilen gelirler, sera gazı emisyon izinleri, ETS satışları, karbon kredisi katkıları ve idari para cezalarından oluşacak. Bu gelirler, Başkanlık bütçesine özel ödenek olarak kaydedilecek ve iklim projelerine aktarılacak. Ayrıca, yeşil dönüşüm ve iklim değişikliği ile mücadele projelerine finansman sağlanması amacıyla, destekler ve teşvikler hayata geçirilecek.

Sonuç

Bu yeni düzenlemelerle, Türkiye’nin iklim politikası, sürdürülebilirlik ve adil geçiş ilkeleri temel alınarak güçlendirilmiş oluyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ilgili kurumlar, belirlenen takvim ve esaslar doğrultusunda uygulama ve denetimlerini sürdürecek, iklim değişikliğiyle mücadelede yeni bir dönemi başlatmış olacak.